Tíkort

Tíkort er einfalt spil sem ég spilaði oft við ömmu, afa og frændfólk í sveitinni í æsku. 3-5 geta spilað í einu og spilið er 10 umferðir. Í fyrstu umferð eru gefin 10 spil á mann, í annarri níu og svo koll af kolli niður í eitt spil á mann í lokaumferðinni.

Þegar búið er að skipta spilunum milli spilara er dregið tromp úr stokknum sem eftir er. Spilarar skoða spilin sín og áætla hvað þeir geti unnið marga slagi á þau. Ásinn er hæstur og oft má áætla slagi á mannspil og sömuleiðis á trompspil. Þegar allir spilarar hafa áætlað fjölda slaga banka þeir tvisvar í borðið með báðum höndum og í þriðja "banki" sýna þeir fjölda slaga sem þeir hugsa sér að fá á spilin sín. Ritari (sem getur verið einn spilara) skrifar fjölda pantaðra slaga fyrir hvern spilara á blað. Sá á fyrstur leik sem er á eftir þeim sem gaf (röðin gengur sólarhring).

Ef spilari fær jafnmarga slagi og hann pantaði fær hann stig sem nema fjölda slaga plús 10, þ.e. ef spilari pantar þrjá slagi og fær þrjá slagi, þá gefur það 13 stig. Ef spilari fær fleiri eða færri slagi en hann pantaði fær hann ekkert stig.  Að loknum umferðunnum 10 eru stigin lögð saman og sá vinnur sem fær flest stig samanlagt.

Dæmi: Jón, Gunna og Bína spila fyrstu umferð með 10 spil á mann og tígul sem tromp. Jón er með tvö tromp og fjögur mannspil og pantar fimm slagi. Gunna er með tvo ása, tvö mannspil og tvö lág tromp og pantar fjóra slagi. Bína er með þrjá gosa og tvö tromp og pantar þrjá slagi. Samtals eru því pantaðir 12 slagir, en aðeins 10 slagir eru í boði. A.m.k eitt þeirra mun því fá of fáa slagi í fyrstu umferð.

Hindberjasulta

Undirbúningur: 15 mín. Heildartími: 30 mín.



Það er fljótlegt og einfalt að búa til hindberjasultu og ekki spillir ef hindberin eru tínd af trjánum með eigin höndum, í stað þess að vera innflutt frá fjarlægum heimshornum.

Innihald

1 kg hindber (ásamt laufblöðum og grænjöxlum)

smá sítrónusafi

300 g agave sýróp

200 g sykur

Aðferð

1. Hellið helmingnum af hindberjunum (ásamt nokkrum laufblöðum og grænjöxlum) í meðalstóran pott ásamt sítrónusafanum og látið suðuna koma upp. Kremjið berin með stappara og látið sjóða í fimm mínútur. Setjið berin í sigti með skál undir og síið safann vel af ásamt hlaupinu, þar til ekkert er eftir nema fræ.

2.  Setjið safann og hlaupið nú aftur í pottinn og setjið agave sýróp og sykur saman við. Hitið við vægan hita og bætið síðan við hinum helmingnum af hindberjunum. Látið suðuna koma upp og látið sjóða hressilega í fimm mínútur eða þar til blandan hefur þykknað hæfilega til að flokkast sem sulta. Leyfið henni aðeins að kólna.

3. Hellið sultunni í krukkur og setjið lok á.

Gulrótastappa

Gulrótastappa

Gulrótastappa er einfalt meðlæti og ágætis tilbreyting við t.d. kartöflustöppu. Þessi stappa rennur mjög ljúflega niður, m.a. vegna smjörsins í henni.

Undirbúningur: 10 mín. Heildartími: 30 mín.

Innihald (fyrir 4)

500 g gulrætur

4 msk smjör

1/2 bolli kjúklingakraftur eða grænmetiskraftur

salt og pipar eftir smekk

2 tsk óreganó

Aðferð

Skrælið og sneiðið gulræturnar í um eins sentimetra langa bita. Sjóðið þær í potti í 15 mínútur eða þar til auðvelt er að stinga gaffli í gegn. Síið vatnið burt og hafið gulræturnar áfram í pottinum. Bætið við smjöri, kjúklingakrafti, salti, pipar og óreganó. Stappið gulræturnar og blandið öllu vel saman. Smakkið til og bætið við salti ef með þarf.

Hversdagsréttur Brasilíubúa - svartar baunir og grjón (feijoada com arroz)

Feijoada eða Feijão heitir hversdagsréttur með svörtum baunum, sem upprunninn er í Brasilíu. Hann er venjulega borðaður með hrísgrjónum, þaðan kemur þetta "com arroz" á portúgölskunni. Margir borða réttinn nánast daglega, en af honum eru til ýmis afbrigði. Oft er hann með pylsubitum og stundum steiktu beikoni.

Uppskriftin sem fer hér á eftir er kjötlaus og óhætt er að mæla með henni.

Undirbúningur: 15 mín. Heildartími: 1 klst

Innihald (fyrir 5-6)

5 msk matarolía

5 gulrætur, sneiddar

2 laukar, sneiddir

1 tsk tímían

4 dósir af svörtum baunum, síuðum og skoluðum í vatni

3 tómatar, sneiddir í bita

2 bollar grænmetiskraftur

4 hvítlauksrif, fínsöxuð

1 rauður chili, fínsaxaður

1 handfylli af ferskum kóríander, söxuðum

Aðferð

Hitið olíuna í stórum potti á meðalháum hita. Setjið laukbitana, chili og tímían út í og léttsteikið í 5-6 mínútur, þar til laukurinn gyllist. Hellið svörtu baununum út í ásamt grænmetiskraftinum, tómötunum og hvítlauknum. Látið suðuna koma upp og lækkið hitann. Setjið lokið á pottinn og látið sjóða í 45 mínútur. Hrærið aðeins í annað slagið. Takið pottinn að lokum af hellunni og hrærið ferskum kóríander út í. Saltið og piprið eftir smekk.

Borið fram með t.d. hrísgrjónum eða bankabyggi. Prófaði með ómöluðu spelti (mjög svipað bankabyggi) og það kom mjög vel út.

---

Ef afgangur verður, geymist rétturinn ágætlega og auðvelt er að hita hann upp í 15 mín í potti eða setja í örbylgjuofn.

Gulrótarkaka með hindberjum

Þessi einfalda gulrótarkaka er með votti af hindberjabragði, sem passar ágætlega saman, merkilegt nokk. Hentar vel í morgunmat, sem eftirréttur eða með kaffinu.

Undirbúningur: 15 mín. Heildartími: 1 klst og 15 mín.

Gulrótarkaka

Innihald (fyrir sex manns)

2 1/2 bollar heilhveiti

1 dl sykur

2 dl hunang

1 tsk matarsódi

1 tsk kanill

1/2 tsk salt

3 egg, pískuð

1/2 bolli repjuolía

1/2 bolli mjólk

2 bollar rifnar gulrætur

200 g frosin hindber, þýdd í potti

Stillið bakaraofninn á 180 gráður og smyrjið form með matarolíu eða smjöri. Blandið þurrefnunum saman í skál. Takið fram aðra skál og pískið eggin, olíuna og mjólkina saman. Bætið þeirri blöndu síðan saman við þurrefnin. Setjið því næst gulræturnar og hindberin saman við og hrærið vel saman. Ef deigið er of lint má bæta aðeins meira mjöli við. Hellið deiginu í formið/formin og bakið í klukkutíma. Takið úr forminu og látið kólna. Berið fram nýbakað með smjöri og hunangi.

Kakan geymist vel í ísskáp.

Gulrótarkökur, skreyttar að ósk Óskar (10)

Að þrífa þvottavél á auðveldan hátt

Það var fúkkalykt úr þvottavélinni. Ég hreinsaði síuna neðst en lyktin hvarf ekki.

Í örvæntingu fór ég á internetið og leitaði ráða. Matarsódi var svarið. Ég opnaði vélina og hellti inn dassi af matarsóda, stillti hana síðan á suðuprógramm og hæsta snúning.

Eftir það hvarf lyktin eins og dögg fyrir sólu.

Annað ágætt húsráð til þess að hreinsa lykt úr þvottavél er að nota edik. Aðferðin er sú sama og með matarsódann að ofan.

Púrrusúpa með kartöflum og lauk

Þessi súpa minnir einna helst á íslenska kjötsúpu hvað bragð og áferð snertir, en án kjötsins og hún er einfaldari að búa til, tekur rétt um 40 mínútur. Púrra er mjög sérstakt orð og ég mæli með að taka frá eina mínútu í að hugsa um það, jafnvel endurtaka orðið í huganum eða upphátt nokkrum sinnum. Smá hugleiðsla og núvitund áður en hafist er handa við eldamennskuna. Þegar þú hefur náð fullri vitund um tilvist og gildi púrrunnar í daglegu lífi er tilvalið að byrja.

Undirbúningur: 15 mín. Heildartími: 40 mín

Innihald (fyrir sex manns)

4 gulrætur, skrældar smátt sneiddar

2 laukar, fínsaxaðir

2 hvítlauksgeirar, fínsaxaðir

500 g púrra, sneidd í tvennt á lengdina og síðan í ræmur á breiddina og skoluð undir vatni

300 g kartöflur

matarolía

2 súputeningar (kjúklinga- eða grænmetis-)

2 l vatn

Aðferð

Hitið olíu við háan hita í stórum potti og skellið síðan öllu sneidda grænmetinu út í (ekki kartöflunum strax). Eldið án loks í 10 mín, hrærið reglulega í þar til blandan verður mjúk. Skrælið kartöflurnar á meðan kartöflurnar og bútið þær í teninga. Setjið súputeningana í annan stóran pott með tveimur lítrum af sjóðandi vatni. Þegar teningarnir eru leystir upp skall hella blöndunni í grænmetispottinn. Bætið nú kartöflunum út í, lækkið hitann og látið sjóða í 10 mínútur með lokið á. Kryddið með salti, pipar og óreganó (fersku eða þurrkuðu eftir smekk).

Að sjóða egg - linsoðin egg, harðsoðin og mitt á milli

Í heimilisfræðitíma í grunnskóla lærði ég að sjóða egg svona:
Setja egg í pott og fylla hann þar til flýtur yfir eggin. Salta smá í pottinn og setja lokið á. Láta suðu koma upp, lækka hitann og sjóða svo í 8-10 mín. Hella heita vatninu úr og köldu vatni yfir í staðinn og brjóta skurnina af. Ég held að flestir noti þessa aðferð. En betri leið, sem sparar tíma, vatn og rafmagn, er svona:

• Setja egg í pott með þéttu loki (ekkert loftgat)
• Setja 3-5 mm yfirborð af vatni (þ.e. ekki láta fljóta yfir eggin)
• Láta suðu koma upp og sjóða svo í 6-7 mín.
• Hella köldu vatni yfir og brjóta skurnina af

Eggin eru þannig soðin fyrst og fremst með gufunni í stað vatnsins og verða meðalsoðin (ekki linsoðin, ekki harðsoðin), hvítan þéttist og rauðan verður frekar lin en ekki fljótandi eins og í linsoðnum eggjum. Suðan kemur fyrr upp vegna þess að það þarf minni orku til þess að sjóða svo lítið magn vatns.

Fyrir linsoðin egg er nóg að sjóða í 4-5 mínútur en harðsoðin 8-9 mínútur. 

Soðin egg, í sáralitlu vatni

Bragðmikil tómatsúpa með lauk

Þessi kraftmikla og fljótlega tómatsúpa er góð á köldum vetrardögum.

Undirbúningur: 15 mín. Heildartími: 25 mín.

Innihald (fyrir sex manns)

4 stórir tómatar, sneiddir í litla bita

2 laukar, skrældir og sneiddir

8 hvítlauksgeirar

salt eftir smekk

1 tsk cayenne pipar

1 tsk svartur pipar

2 tsk cumin duft

6 bollar vatn

2 msk matarolía

Aðferð

1. Hitið olíuna og setjið grænmetið og kryddið út í. Látið malla í 3-5 mín við meðalhita.

2. Hellið vatninu út í, látið suðuna koma upp og sjóðið í 5-6 mín.

3. Látið súpuna kólna. Má hakka saman með stafblandara eða pressa aðeins með grænmetispressara (eða hvað sem þetta blessaða eldhúsáhald er kallað á íslensku)

4. Berið fram í skálum. Má bæta við smá smjöri eða rjóma ef vill.

Tómatsúpa með lauk