Grænmetissúpa með sveppum og kartöflum

Á haustin og veturna er hressandi að fá sér matarmikla súpu. Hér á eftir fer bragðgóð grænmetissúpa með sveppum, kartöflum og lauk.

Undirbúningur: 40 mín. Heildartími: 40 mín.

Innihald

2 msk matarolía

1 laukur, fínsaxaður

1 hvítlauksgeiri, fínsaxaður

1 msk tímían

3 meðalstórar kartöflur, skrældar og sneiddar í litla bita

600 g sveppir (af mismunandi tegundum ef vill), saxaðir

5 bollar grænmetiskraftur

1/4 l rjómi

salt og pipar eftir smekk

stenselja (ef vill)

Aðferð

Hitið olíuna í stórum potti á meðalhita. Setjið lauk, hvítlauk og tímían út í. Eldið í fimm mínútur og hrærið jafnt og þétt. Bætið næst kartöflunum út í og eldið aftur í fimm mínútur.

Hækkið hitann upp í topp, bætið við sveppunum og eldið í fimm mínútur enn. Skellið næst grænmetiskraftinum út í og látið suðuna koma upp. Lækkið hitann og látið sjóða í 10 mínútur, en hrærið annað slagið.

Maukið súpuna (t.d. í matvinnsluvél eða handvirkt með stappara) og hellið síðan aftur í pottinn. Nú má bæta við salti og pipar og láta malla aðeins í viðbót við vægan hita.

Skreytið með smá tímían og stenselju og berið a borð með brauði.

Reiðufé og kreditkort

Á Íslandi kjósa flestir að greiða fyrir vörur og þjónustu með kreditkortum. Í því felast ýmis þægindi, m.a. að losna við íþyngjandi klink. Einnar krónu myntir hafa tilhneigingu til að safnast upp og þyngja veskið. Annar kostur við kreditkort er að þau gera fólki auðveldara að fylgjast með eyðslu sinni vegna þess að hver færsla er skráð í kerfið. Með þessu móti má auðveldlega rýna betur í eyðslu sína og taka ákvarðanir um hvar megi skera niður og spara og eins gera áætlanir um framtíðarútgjöld. Meniga er mjög sniðug þjónusta til þess að fylgjast með útgjöldum eftir flokkum og að gera fjármálaáætlanir út frá eyðslu fortíðar. Þetta er þjónusta sem ég sakna frá Íslandi, í Þýskalandi hef ég tamið mér að greiða næstum allt með reiðufé eins og innfæddir og sambærileg þjónusta við Meniga er ekki í boði eftir því sem ég best veit.

Hvers vegna að greiða með reiðufé?

Sú ástæða sem oftast er nefnd fyrir því að Þjóðverjar kjósa að greiða með reiðufé er að vilja ekki láta rekja færslur sínar, þ.e. að þær séu skráðar í tölvukerfi fjármálastofnana. Annar kostur við að nota reiðufé er að það gefur fólki betri tilfinningu fyrir útgjöldum og upphæðum. Þetta sýna rannsóknir og ástæðan er einfaldlega sú að sjónrænt og sálrænt gerir fólk sér betur grein fyrir upphæðunum sem það eyðir þegar þær eru á formi seðla og klinks í stað þess að plasti sé rennt í gegnum tæki og kort þannig „straujað“. Önnur ástæða fyrir mikilli notkun reiðufjár er sú að enn eru ýmis fyrirtæki sem neita að taka við kortum, þetta á t.d. við um marga veitingastaði og sumar matvörubúðir. En reiðufé er frekar gamaldags og gæti hugsanlega horfið á næstu árum.

Nýtt kortatímabil!

Oft heyrði ég auglýsingar í útvarpi á Íslandi um „nýtt kortatímabil!“ eins og það væri eftirsóknarvert. Nýtt kortatímabil þýðir í raun bara endurnýjað færi á að eyða um efni fram, nýtt færi á að eyða núna, borga seinna sem þýðir að velta vandamálum inn í framtíðina. Þetta er í svipuðum stíl og auglýsingar banka um árið sem beindust að námsmönnum um að „yfirdrátturinn brúaði bilið!“ eða „Ekki gefast upp! Það er hægt“ um fjármögnun fyrstu fasteignakaupa hjá Íslandsbanka.

Fólk eyðir meira með því að fresta skuldadögum inn í framtíðina. Þetta á bæði við um smærri lán eins og yfirdrátt á kreditkortum og stærri lán á borð við fasteignalán og námslán. Það er sama hvaða nafni lánið er kallað, oftast er skynsamlegra að sleppa því. Fólk þarf sjaldnast þá hluti sem það borgar með yfirdrætti og það kann að vera betri kostur að flytja úr landi en að gerast skuldaþræll banka á Íslandi og borga tvöfalt verð fyrir íbúð með því að greiða upp fasteignalán sem „er hægt!“. Að eitthvað sé hægt þýðir ekki að það sé skynsamlegt. En það er líka hægt að fara skuldugur í gröfina og skilja afstandendur eftir með reikninginn, allt hægt ef viljinn er fyrir hendi eins og maðurinn sagði. Þannig væri líklega nútímaútgáfan af höfðingjum Víkingaaldar sem létu grafa sig í haug með vopnum og öðru drasli sínu. Nútímamaðurinn getur látið grafa sig með fellihýsi, flatskjá, tískufötum og skuldum!

Þvottaefni – verð og gæði

Um daginn fór ég út í búð og ætlaði að kaupa þvottaefni. Eina þvottaefnið sem þar var í boði var Ariel svo ég keypti það. Það virtist frekar dýrt við fyrstu sýn en ég hafði engan samanburð í búðinni og tók það í staðinn fyrir að fara í aðra búð að finna annað. Þegar heim var komið gerði ég verðsamanburð og sá að ég hafði borgað tvöfalt meira fyrir þvottaefnið en ég borga venjulega fyrir engu síðri þvottaefni annarra framleiðenda. Ariel er eitt þeirra merkja sem selt er hærra verði í krafti sterkrar stöðu sinnar á markaðnum, án þess að verðmunurinn endurspegli endilega gæðamun. Álagning þessarar búðar hefur væntanlega líka verið há.

Þvottaefni fyrir fatnað eru misjöfn að verði og gæðum. Fólk er oft tilbúið að borga meira fyrir gæði. En spurningin er hvort Ariel er betra en ódýrari þvottaefni keppinauta. Hvað felst í því að vera betri? Góðir þvottaeiginleikar eru eflaust það mikilvægasta sem fólk gerir kröfu um ásamt verði. Aðrir þættir sem vert er að huga að eru umhverfisáhrif og áhrif á heilsu, t.d. forðast fólk þvottaefni sem það hefur ofnæmi fyrir.

Á stærri mörkuðum erlendis, s.s. í Þýskalandi, Bretlandi og Danmörku er hefð fyrir vöruprófunum, þar sem óháðir aðilar prófa vörur í sömu flokkum hver gegn annarri. Lítið er um slíkar prófanir á Íslandi, líklega vegna smæðar markaðarins, kannski helst að fjölmiðlar geri slíkar prófanir en þær eru sjaldnast markvissar eða staðlaðar á nokkurn hátt. Helst að prófaðir séu t.d. mismunandi jólabjórar af nokkrum álitsgjöfum og einkunnir gefnar. Þetta getur gefið vísbendingar fyrir neytendur en segir þó kannski mest um smekk álitsgjafanna, en minna um hvað hverjum og einum bjórunnanda úti í bæ kann að líka.

Vöruprófanir erlendis mæla gjarnan þá eiginleika sem neytendur gera kröfu um í hverjum vöruflokki fyrir sig. Fyrir þvottaefni geta þetta verið t.d. þvottaeiginleikar, verð og umhverfisáhrif. Fyrir hvern þátt er gefin einkunn og svo er reiknað meðaltal þáttanna til þess að fá heildareinkunn hverrar vöru.

Góðir valkostir í stað Ariel í íslenskum verslunum eru t.d.:

·         Milt þvottaefni frá Mjöll Frigg

o   mengar minna því það þarf ekki að flytja það til landsins

o   umhverfisvænt, án ilmefna og ofnæmisvaldandi efna

·         Neutral (ofnæmisprófað, lyktarlaust og umhverfisvænt)

Auglýsingar í sjónvarpi á borð við Mr. Proper með gljáfægðan skallann og glansandi gólf eða Vanish þar sem óhreinindin hverfa (rauðvín, hakk og spagettí, smurolía og hvaðeina hverfur úr hvítu buxunum!) hafa í gegnum tíðina verið helstu opinberu upplýsingar sem Íslendingar fá um þvottaefni. En það er ágætt að hugsa sig aðeins um og gera samanburð áður en maður gleypir við auglýsingaboðskap.

Ofnbakað rótargrænmeti

Nú er komin ný uppskera af rótargrænmeti í verslanir, t.d. kartöflur, rófur og gulrætur. Þá er tilvalið að taka fram eldfast mót og skræla og sneiða eins og enginn væri morgundagurinn. Hér kemur uppsrift að ofnbökuðu rótargrænmeti.

Undirbúningur: 30 mín. Heildartími: 1 klst. og 10 mín.

Innihald

1 kg blandað rótargrænmeti (t.d. kartöflur, gulrætur og rófur)

2 msk. ólívuolía

3 msk. hunang

1 appelsína

tímían (ferskt eða þurrkað)

salt og pipar

Aðferð

Skrælið rótargrænmetið og skerið niður í teninga. Smyrjið eldfast mót með olíu og hunangi, setjið grænmetið í og pressið/kreistið appelsínuna yfir. Restina af appelsínunni má sneiða og setja með í mótið. Kryddið með salti, pipar og tímían. Bakið í ofni við 190 gráður í 40 mínútur, eða þar til grænmetið verður gullinbrúnt. Verði ykkur að góðu!

Ofnbakað rótargrænmeti

Rifsberjahlaup með hunangi

Undirbúningur: 15 mín Heildartími: 30 mín.

Hér er mjög einföld uppskrift að rifsberjahlaupi með hunangi í stað sykurs.

Innihald

1 kg rifsber (með stilkum og laufblöðum)

1 dl vatn

4 msk hunang

Aðferð

Notið vel þroskuð ber með slatta af stilkum og laufblöðum (til þess að gera hlaupið hlaupkennt). Skolið og setjið í pott og hellið vatninu yfir (1 dl fyrir hvert kíló af berjum). Látið suðuna koma upp og sjóðið svo við vægan hita þar til þetta verður að mauki.

Bætið nu við 4 msk af hunangi fyrir hvert kíló af berjum. Hrærið öllu vel saman og látið sjóða aftur í nokkrar mínútur. Sigtið síðan maukið og skiljið stilkana og laufblöðin frá. Setjið að lokum beint í litlar hreinar glerkrukkur til geymslu.

Geymist í ísskáp eða á öðrum köldum stað.

Rifsber