Gróft brauð

Þessa brauðuppskrift og mismunandi útgáfur af henni hef ég bakað í meira en tíu ár. Pabbi fann upprunalegu uppskriftina í dönsku dagblaði þegar ég var barn og árum saman eftir það bakaði hann alltaf brauðið sem við borðuðum og keypti aldrei brauð. Brauðið sló í gegn á heimilinu og meðal gesta og nágranna.

Undirbúningur: 15 mín. Heildartími: 2 klst. og 30 mín.

Innihald

400 g hveiti (eða 300 g hveiti og 100 g hveitikjarnar)

200 g rúgmjöl

200 g sigtimjöl/spelt

200 g heilhveiti

1 tsk salt

----------

25 g ger

7 dl vatn

Aðferð

Þurrefnunum blandað vel saman í skál. 25 g ger skulu leysast upp í 3 1/2 dl af volgu vatni. Síðan skal aftur bæta við 3 1/2 dl af volgu vatni. Gerblöndunni er síðan hellt saman við þurrefnin og deigið hnoðað vel (með sleif) og látið hefa í eina klst. Síðan er deigið sett í bökunarform og látið eftirhefa í hálftíma í formunum. Að lokum fer þetta í ofninn á 180 gráður C á blæstri í 35 mín.

Gott er að strá rúgmjöli í olíusmurð formin til þess að brauðið festist síður við formin. Verði ykkur að góðu!

Indverskar matarpönnukökur (Aloo Paratha)

Meðal þess besta sem ég hef smakkað úr indverskri matargerð eru þykkar matarpönnukökur með grænmetisfyllingu. Það eru til ýmsar útgáfur með mismunandi grænmeti, s.s. með gulrótum, lauk, hvítlauk og engifer. Þessi útgáfa er með þeim einfaldari með fyllingu úr kartöflum, chili o.fl. Það er hægt að elda þær t.d. á venjulegri steikarpönnu og þær geta verið í morgunmat, hádegismat eða kvöldmat eftir smekk hvers og eins.

Innihald

Fylling

4-5 kartöflur

1 msk. matarolía

1/2 tsk. cuminfræ

1/4 tsk. túrmerik

2-3 grænir chili, fínsaxaðir

dass af ferskum kóríander, fínsöxuðum

1/2 tsk. Garam Masala

salt eftir smekk

Deig

2 bollar hveiti

1 msk smjör eða matarolía

salt eftir smekk

2 msk. (grísk) jógúrt

vatn sem nægir til að gera deig

2-3 tsk smjör eða olía til steikingar

Aðferð

Fylling

Hitið olíu á pönnu og bætið við cuminfræum, takið af hellunni þegar fer að braka í fræunum. Sjóðið kartöflur (hægt að sjóða í örbylgjuofni til að flýta fyrir). Kælið kartöflurnar, skrælið og stappið þær. Bætið nú við öllum hinum innihaldsefnunum í fyllinguna og cumin af pönnunni og blandið vel saman. Blandan ætti að vera þurr og vatnslaus. Annars verður erfitt að fletja út pönnukökurnar. Leggið blönduna til hliðar.

Deig

Setjið hveitið í skál og bætið við salti og smjöri/olíu og jógúrt. Bætið vatninu við smátt og smátt. Hnoðið vel saman í meðalmjúkt deig. Setjið rakan klút yfir og látið deigið standa í 20-30 mín. Hnoðið deigið nú aftur.

Að fletja út pönnukökurnar

Skiptið deiginu upp í litlar kúlur og fletjið þær síðan út með kökukefli í litlar pönnukökur. Setjið fyllinguna á pönnukökurnar og formið þær utan um fyllinguna, fyrst eins og litla skál og lokið svo þannig að úr verði kúla með fyllingu. Stráið smá hveiti á og fletjið út í pönnuköku á ný. Steikið nú á pönnunni með smá smjöri/olíu þannig að pönnukökurnar verði gullinbrúnar á báðum hliðum. Berið að lokum fram heitar, brakandi og gómsætar pönnukökur.

Indverskur morgunverður (Aloo Poha)

Poha er mjög einfaldur, léttur og bragðgóður réttur sem fljótlegt er að elda. Hann á rætur að rekja til norðurhluta Indlands og er vinsæll á heimilum og fæst stundum líka tilbúinn á götuhornum sem "street food". Aðalhráefnið í réttinn eru hrísgrjónaflögur eða flöt hrísgrjón (e. beaten rice eða rice flakes). Það gæti reynst erfitt að finna á Íslandi en ég hef pantað á netinu með ágætum árangri og þetta fékkst á sínum tíma hjá Indía Sól á Suðurlandsbraut (en ég er ekki viss um að sú búð sé starfandi lengur). Uppskriftin fer hér á eftir:

Undirbúningur: 10 mín. Heildartími: 30 mín.

Innihald

1/4 tsk svört sinnepsfræ

1 msk hnetur (má nota salthnetur)

4 msk matarolía

2 bollar Poha (hrísgrjónaflögur)

1 meðalstór kartafla

1 laukur

2 grænir chili

1/2 tsk túrmerik

smá sítrónusafi

nokkur karrýlauf (má sleppa)

ferskt kóríander

salt eftir smekk

Aðferð

Setjið poha (hrísgrjónaflögurnar) í sigti og bleytið vel og skolið með vatni. Síið vatnið frá og setjið túrmerik og salt yfir þær og leggið til hliðar.

Fínsaxið lauk chili og kóríander. Sneiðið kartöfluna í litla teninga og eldið þá í örbylgjuofni í tvær mínútur.

Hitið matarolíu á pönnu og bætið við sinnepsfræum, hnetum og karrýlaufum. Steikið þar til fer að braka aðeins í þeim. Bætið næst við chili, lauk og kartöflubitunum. Hrærið vel saman og bætið við salti eftir smekk. Látið malla á meðalhita í nokkrar mínútur.

Eldið þar til laukurinn verður gullbrúnn og kartöflurnar mjúkar. Bætið nú við kóríander og poha og hrærið öllu vel saman. Eldið við vægan hita í 5-10 mínútur.

Takið pottinn nú af hellunni og leyfið réttinum aðeins að kólna. Sprautið að lokum smá sítrónusafa yfir og dassi af söxuðum kóríander. Nú er Aloo Poha tilbúinn.

Aloo Poha

Basilpestó (grænt pestó)

Undirbúningur: 10 mín. Heildartími: 15 mín.

Ferskt basil er fallega grænt og sumarlegt á að líta. Spænt niður í pestó bragðast það mjög vel. Hér á eftir fer uppskrift að fljótlegu og einföldu basilpestói.

Grænt pestó

Innihald

100 g grænt basil
2-3 hvítlauksrif
1/2 tsk salt
1/2 bolli furuhnetur (má nota möndlur eða jarðhnetur í staðinn)

1/2 bolli rifinn parmesan
1/4 bolli ólífuolía eða repjuolía

Aðferð

Hakkið basil, hvítlauk, salt og furuhnetur saman. Bætið síðan við parmesan og að lokum matarolíu. Hrærið þar til maukið verður eins og þykk sósa. Látið að lokum þunnt lag af olíu fljóta yfir, þannig geymist pestóið betur.

Basilpestó á brauð

Að kaupa föt á netinu

Netverslun hefur vaxið hratt á undanförnum árum, t.d. á fatnaði, raftækjum og húsgögnum. Að versla á netinu felur í sér ákveðin þægindi og í mörgum tilvikum tímasparnað. Netverslun hefur gjörbreytt neyslumenningunni og einn angi þróunarinnar er að hefðbundnar verslanir verða stundum eins og sýningarstaðir fyrir vörur sem neytendur panta síðan á netinu. Þetta getur t.d. átt við í fataverslunum, þar sem neytandinn kemur í búðina og mátar en pantar síðan varninginn hjá annarri verslun á netinu, t.d. þar sem lægra verð fæst. Á Íslandi hafa pantanir frá Aliexpress snaraukist, enda verðið oftar en ekki hagstæðara en það sem býðst annarsstaðar en vörurnar eru þá sendar frá Kína.

Lágt verð á fatnaði er einn þeirra þátta sem stuðlar að óábyrgri neysluhegðun, sem felst meðal annars í því þegar fólk kaupir miklu meira af fötum en það þarf. Það þykir smart að gera „góð kaup“ á útsölu, þótt flíkurnar endi jafnvel ónotaðar í fataskápnum. Fataframleiðsla er einn mest mengandi iðnaður í heimi (númer tvö á eftir olíuiðnaðnum) og meira af skordýraeitri er notað vegna bómullarræktunar en í nokkurri annarri ræktun. Fólkið sem framleiðir fötin þarf í mörgum tilvikum að strita á lúsarlaunum við að plokka bómull, að standa berfætt í sýrubaði með fötin og sæta hótunum og ofbeldi frá yfirmönnum.

Á Íslandi eyddi fólk tæpum 200 þúsund krónum í föt á mann í fyrra skv. Meniga. Með því að eyða helmingi minna mætti t.d. komast í ágæta utanlandsferð eða spara meira fyrir útborgun á íbúð. „Ekki gefast upp“, eins og Íslandsbanki orðar það í auglýsingaherferðinni.

Hvaða lausnir eru í boði?

Sem neytendur getum við lagt okkar af mörkum til að breyta fataiðnaðinum. Við getum t.d. átt og notað fötin okkar lengur. Við getum gert við þau eða látið gera við þau ef þau eru farin að gefa sig og við getum keypt notuð föt í stað nýrra. Fatnað sem við notum ekki getum við gefið í fatasöfnun, t.d. hjá Rauða krossinum, líka fatnað sem er slitinn því hann er líka endurnýttur, m.a. í tuskur.